fbpx

Ustalenie ojcostwa – kiedy jest dopuszczalne, a kiedy nie jest?

W odpowiedzi na liczne zapytania oraz prośby o szczegółowe opisanie tematu ustalenia ojcostwa, postanowiłam zająć się tym tematem i przygotować kompleksowy artykuł, dotykający tego zagadnienia.

DOMNIEMANIA PRAWNE:

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż istnieje domniemanie, że dziecko urodzone w czasie trwania związku małżeńskiego albo do 300 dni po jego zakończeniu (unieważnieniu, tudzież separacji) ma ustalonego ojca. Jeżeli między ustaniem pierwszego małżeństwa, a zawiązaniem drugiego minęło mniej niż 300 dni i w tym czasie urodziło się dziecko, domniemanie nakazuje przyjąć, że ojcem jest drugi mąż.

SKUTKI USTALENIA OJCOSTWA:

Ustalenie ojcostwa pociąga za sobą doniosłe skutki prawne. Przede wszystkim rodzi ono stosunek prawny między dzieckiem a ojcem, czego efektem jest powstanie pomiędzy nimi stosunku alimentacyjnego.

Dopuszczalne jest, w świetle obowiązujących przepisów, także uznanie dziecka poczętego. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach ciężkich, np.: mężczyzna jest śmiertelnie chory i najprawdopodobniej nie dożyje narodzin potomka, a jednocześnie nie jest w związku małżeńskim, by objęło go ustawowe domniemanie.

Nie jest natomiast dopuszczalne uznanie dziecka po osiągnięciu przez nie pełnoletniości, natomiast jeśli dziecko umrze, uznanie ojcostwa dopuszczalne jest do 6 miesięcy od dnia zgonu dziecka, nie później jednak niż w dniu, w którym dziecko ukończyłoby 18 lat.

Warto również przypomnieć, że w razie gdyby mąż matki wyraził zgodę na zapłodnienie in vitro,  późniejsze zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne. Oświadczenie takie ma jednak charakter terminowy, bowiem skuteczne jest ono przez dwa lata od dnia złożenia oświadczenia przez takiego mężczyznę

Jeśli domniemanie ojcostwa nie istnieje lub zostało obalone, ustalenie ojcostwa może nastąpić albo poprzez uznanie ojcostwa, albo na mocy orzeczenia sądu. Uznanie ojcostwa przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego nie może nastąpić, jeżeli toczy się sprawa o ustalenie ojcostwa.

UZNANIE OJCOSTWA W URZĘDZIE STANU CYWILNEGO:

Podstawową formą uznania ojcostwa jest oświadczenie, które składa mężczyzna przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego. Dla skuteczności takiego oświadczenia wymagane jest także oświadczenie matki, potwierdzające zgodność z prawdą oświadczenia ojca. Oświadczenie z potwierdzeniem matki musi zostać złożone albo jednocześnie, albo w przeciągu trzech miesięcy od złożenia oświadczenia przez ojca. Potwierdzenie oświadczenia ojca przez matkę stwarza gwarancję zgodności uznania z rzeczywistością.

Kierownik USC może mieć wątpliwości dotyczące pochodzenia dziecka lub uznać, że jest niedopuszczalne i wówczas odmawia przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa. Kierownik USC odmawiając przyjęcia oświadczeń, dokonuje pisemnej odmowy, wraz z uzasadnieniem przyjętego stanowiska. W wypadku odmowy kierownika USC, uznanie ojcostwa może nastąpić wyłącznie przed sądem opiekuńczym, właściwym ze względu na siedzibę urzędu stanu cywilnego, którego kierownik odmówił przyjęcia tych oświadczeń.

Z kolei, gdy jeden z rodziców lub oboje są obywatelami polskimi, takie uznanie za granicą może nastąpić przed konsulem albo osobą wyznaczoną do pełnienia funkcji konsula. Konsulowi w tym zakresie przysługują kompetencje kierownika USC. W wypadku odmowy dokonanej przez konsula, sądem właściwym jest sąd rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy.

Dodatkowo, kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje sytuację, gdy oświadczenie o uznaniu ojcostwa, może zostać przyjęte przez wójta (burmistrza albo prezydenta) lub notariusza, jeśli życiu ojca lub matki grozi niebezpieczeństwo. W takim przypadku sporządzany jest protokół, który podpisuje osoba sporządzająca oraz osoba, która złożyła oświadczenie, chyba że nie może go podpisać, wówczas wraz z adnotacją przyczyny braku podpisu, niezwłocznie powinien trafić do Urzędu Stanu Cywilnego.

SĄDOWE USTALENIE OJCOSTWA:

Alternatywą do uznania ojcostwa przed kierownikiem USC jest sądowe ustalenie ojcostwa, co następuje w trybie postępowania nieprocesowego, a wnioskodawca jest zwolniony z opłat.  Sądowego ustalenia ojcostwa może żądać dziecko, jego matka oraz domniemany ojciec dziecka. Jednakże matka ani domniemany ojciec nie mogą wystąpić z takim żądaniem po śmierci dziecka lub po osiągnięciu przez nie pełnoletności.

Istnieje także możliwość ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa, polegająca na wytoczeniu powództwa przez mężczyznę, który uznał ojcostwo, a powinien to zrobić w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi. Dotarłyśmy zatem wspólnie do końca niniejszego artykułu, który, jak myślę, powinien zapewnić mocne merytoryczne podstawy, w zakresie tematyki ustalania ojcostwa.

Potrzebujesz porady?

Każdy problem prawny wymaga sprawnej i dobrze przemyślanej reakcji. Skorzystaj z konsultacji prawnej, która pozwoli Ci wyjaśnić nawet najbardziej skomplikowaną sytuację.

Zobacz inne wpisy

Więcej o mnie

Newsletter

Zapisz się do naszego newslettera, aby być na bieżąco

Zapisujemy Twój adres...

Dziękujemy!

Czy nastolatek może decydować o swym mieszkaniu, po rozwodzie rodziców?
Odpowiedzialność za długi męża – porada dla Honoraty